Gan nhiễm mỡ khi mang thai: Nguy cơ và biện pháp phòng ngừa
Thời kỳ mang thai là một giai đoạn đặc biệt trong cuộc đời của người phụ nữ, khi cơ thể trải qua nhiều thay đổi lớn về sinh lý và tâm lý. Một trong những vấn đề sức khỏe có thể xảy ra trong giai đoạn này là gan nhiễm mỡ. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người mẹ mà còn có thể gây nguy hiểm cho thai nhi nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Đặc điểm của phụ nữ mang thai dễ mắc gan nhiễm mỡ
Mặc dù ai cũng có thể mắc phải gan nhiễm mỡ, nhưng một số nhóm đối tượng mang thai có nguy cơ cao hơn. Đó là những người lần đầu mang thai, mang đa thai hoặc thai phụ có chỉ số khối cơ thể (BMI) dưới 20. Gan nhiễm mỡ khi mang thai thường xảy ra vào khoảng tuần thứ 32 đến 38 của thai kỳ.
Nguy cơ của gan nhiễm mỡ khi mang thai
Gan nhiễm mỡ được chia thành ba mức độ: nhẹ, vừa và nặng. Với trường hợp gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ và vừa, phụ nữ mang thai thường có chức năng gan bình thường, không có triệu chứng điển hình và không xảy ra biến chứng. Khi đó, bệnh sẽ ít ảnh hưởng đến thai kỳ.
Tuy nhiên, với trường hợp gan nhiễm mỡ mức độ nặng hay gan nhiễm mỡ cấp tính, đây là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe của cả mẹ và bé. Bệnh thường xuất hiện ở những bà bầu trong 3 tháng cuối thai kỳ, và hậu quả xấu nhất có thể dẫn đến tử vong.
Gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ
Gan nhiễm mỡ cấp tính khi mang thai là bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao, với tỷ lệ mắc bệnh khoảng 1/7.000 - 11.000 trường hợp. Bệnh thường xảy ra ở thai phụ sinh con lần đầu, phụ nữ mang đa thai, sản phụ có chỉ số BMI dưới 20, và đặc biệt hay gặp nhất là ở người mang thai trẻ tuổi.
Tỷ lệ tử vong của gan nhiễm mỡ cấp tính khi mang thai khá cao, với tỷ lệ tử vong ở mẹ khoảng 18% do nhiều biến chứng xảy ra, và tỷ lệ tử vong ở thai nhi khoảng 47%. Bệnh còn được gọi là chứng teo gan vàng cấp tính trong sản khoa.
Nguyên nhân gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ cấp trong thai kỳ hiện vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, người mẹ đã từng có một hoặc nhiều lần bị bệnh này sẽ gây ra sự thiếu hụt men xúc tác trong quá trình oxy hóa ti lạp thể của acid béo ở trẻ, khiến trẻ bị hạ đường huyết, hôn mê, nồng độ men gan bất thường hoặc đột tử mà không tìm ra nguyên nhân.
Biểu hiện gan nhiễm mỡ cấp tính khi mang thai
Thai phụ mới mắc bệnh gan nhiễm mỡ thường có các triệu chứng như mệt mỏi, buồn nôn/nôn, đau đầu, đau vùng thượng vị, chán ăn. Các triệu chứng có thể tiến triển đến vàng da, bụng báng thoáng qua và có thể có biểu hiện suy gan. Thai phụ uống nhiều nước (2 - 3 lít nước) là một triệu chứng sớm của bệnh đái tháo nhạt thoáng qua, trường hợp nặng sẽ có biểu hiện tiền sản giật.
Bệnh có thể diễn biến riêng lẻ hoặc đi kèm tiền sản giật, sản giật. Nếu phát hiện và điều trị kịp thời, 90% bà bầu và 60% thai nhi sẽ được cứu sống.
Biến chứng gan nhiễm mỡ cấp tính khi mang thai
Biến chứng của gan nhiễm mỡ cấp ở thai phụ có thể xảy ra như:
- Suy gan
- Bệnh não gan
- Rối loạn đông máu
- Hạ đường huyết
- Nhiễm trùng
- Suy thận nhẹ
- Xuất huyết nội
- Xuất huyết tiêu hóa
- Viêm tụy
- Băng huyết
- Thai chết lưu
- Tử vong mẹ
Chẩn đoán gan nhiễm mỡ cấp tính khi mang thai
Gan nhiễm mỡ cấp tính thường khó phát hiện khi thăm khám gan do bệnh thường xảy ra vào giai đoạn thai đã lớn. Vì vậy, cần phải nhờ đến các xét nghiệm và các dấu hiệu để chẩn đoán như:
- Huyết áp tăng nhẹ
- Thai phụ thường xuyên khát nước
- Suy thận nhẹ hơn so với nhiễm độc thai
- Men gan tăng vừa phải (phân biệt với viêm gan do siêu vi hay độc tố)
- Chỉ số Bilirubin tăng nhẹ (phân biệt với viêm gan do siêu vi hay độc tố)
- Siêu âm để loại trừ nguyên nhân khác như u gan, nhồi máu gan, các bệnh lý đường mật...
Điều trị gan nhiễm mỡ cấp tính khi mang thai
Hiện nay, bệnh gan nhiễm mỡ cấp tính ở thai phụ chưa có thuốc đặc trị. Do đó, khi mang thai, sản phụ cần thường xuyên thăm khám, siêu âm thai định kỳ theo quy định. Việc thăm khám thường xuyên sẽ giúp các bác sĩ phát hiện triệu chứng bệnh sớm và có biện pháp điều trị thích hợp, kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm. Nếu để muộn khiến bệnh trở nặng sẽ gây nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.
Dinh dưỡng đối với bà bầu bị gan nhiễm mỡ nói là vô cùng quan trọng. Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh hoặc biến chứng, thai phụ cần tăng cường chất xơ từ rau củ quả, hạn chế mỡ động vật, bổ sung chất béo thực vật, không sử dụng chất kích thích. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thai phụ không nên kiêng khem quá mức, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của thai nhi.
Mẹ bầu nên từ bỏ các thói quen sinh hoạt thất thường, thức khuya, bỏ bữa cơm, lười vận động... vì đây là những yếu tố nguy cơ gây bệnh gan nhiễm mỡ. Thai phụ cần đi ngủ sớm, hạn chế căng thẳng thần kinh, ăn uống đúng giờ, thường xuyên vận động nhẹ nhàng giúp tăng cường lưu thông máu, hạn chế tích lũy mỡ thừa.
Gan nhiễm mỡ khi mang thai, đặc biệt là trường hợp cấp tính, là một tình trạng đáng lo ngại và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của cả mẹ và bé nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, các bà bầu cần chú ý đến những dấu hiệu cảnh báo và thường xuyên thăm khám để theo dõi sức khỏe. Đồng thời, cần thay đổi lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý, tránh căng thẳng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp để bảo vệ sức khỏe của mình và thai nhi.